Uzun Oltayla Lüfer Avı

Lüfer

Uzun olta ile lüfer avcılığında, 100m 0.60mm beyaz misina ucu sıkıca bağlanarak gamı alındıktan sonra orta boy bir mantara sarılır. Boştaki ucuna 3cm lik bir 3lü fırdöndü eklenir, söz konusu fırdöndüden sonra yaklaşık bir karış uzaklığa (0.60mm) tekrar bir tekli 3cm lik fırdöndü eklenir.


Bu fırdöndünün devamında ise 3 kulaç uzunluğunda 0.35mm parlak bedenlik misina, bir ucu fırdöndüye bağlı, diğer ucunda ise tercihen siyah 1cm klipsli fırdöndü ile takıma bağlanır.

Uzun olta düzeneği: 25cm boyunda, dışı naylon kaplı çelik beden bir ucu 1cm kasa oluşturulacak şekilde kıvrılarak ince çelik tel ile sarılarak sabitlenir. Diğer ucuna balığın büyüklüğüne göre 3/0-5/0 arası düz bir galvaniz iğne (Mustad Qual. 1250) önce çelik bedenin yaklaşık 1cm kadarı iğne palasına japon yapıştırıcı ile yapıştırılır ve ince çelik tel ile sarılarak sabitlenir.

Söz konusu iğnenin yaklaşık 7-8cm önüne ise yine aynı iğneden, iki iğne de aynı doğrultuda olacak şekilde çelik tel ile sarılarak sabitlenir. Son olarak da iki iğnenin de önüne Nr.5 siyah bir sinek iğnesi ibrişim ile çelik tel boyunca kayarak yeri ayarlanabilecek şekilde sarılarak oturtulur.Takımın en ucundaki klipsli fırdöndüye bu düzenek kasasından eklenir.(Şekil 1)

Avcılığı: yem düzenekteki iğnelere karın tarafından oturtularak sabitlenir, çelik beden çok hafif surette bol olacak şekilde sinek iğnesi kaydırılarak yemin ağzından-gagasından geçirilir, burada amaç yemi "ucundan" tutup çekmektir bu sayede yem doğal yüzüşüne yakın bir hareket verecektir. Burada yemin doğru ve düzgün takılması çok önemlidir. Yem salınırken 3lü fırdöndüye gelindiğinde, suların durumuna göre 150-400gr ağırlığında bir iskandil 1kulaç misina yardımı ile 3lü fırdöndünün alt gözüne eklenir. Olta salınarak motor hareket halindeyken iskandilin dibe sürtmesi-değerek hafif sıçramalar yapması sağlanır. Balık vurduğunda hemen tasma atılarak bekletilmeden çekilmesi gerekir.

Zargana iğneye canlı takılışı

Lüfer avcılığında canlı Zargana veya tek göz zargana filetosu, izmarit ve diğer akyemler bütün veya fileto olarak kullanılabilir.


Zokayla yemli avcılıktan sonra en zevkli lüfer avı "uzun olta" ile yapılanıdır. İstanbul Boğazı'nda Yeniköy Feneri, Kandilli, Çengel köy, Vaniköy, Üsküdar sahilleri, Kumkapı önü bu tür avlanma tekniğinin kullanılabileceği yerlerdir. Uzun olta ile lüfer tutulduğu gibi, aynı yöntemle ve biraz daha kalın takım kullanarak Ege'de, Saroz'da ve Çanakkale'de sinarit, akya gibi balıklar da avlanılabilir. Uzun olta lüfer takımı, yemli sinarit dip sürütmesinin hemen hemen aynıdır.

Uzun Olta Takımının Hazırlanması

Kelebeğe (mantara) 40-50 kulaç uzunluğunda gam yapmayan, dayanıklı misinaların 0.45 no.'su sarılır. Boş ucuna 15 mm.'lik fırdöndü takılır. Fırdöndünün diğer halkasına 1/2 kulaç uzunluğunda 0.40 no. misina bağlanır ve misinanın diğer ucu üçlü 20 mm.'lik bir fırdöndünün sol gözüne takılır. Üçlü fırdöndünün alt halkasına 2 karış uzunluğunda 0.60 no. misina bağlanır ve iskandil takılması için ucu kasalanır. Buraya takılacak iskandilin ağırlığı sulara göre ayarlanır. Üçlü fırdöndünün sağ gözüne 1.5 kulaç uzunluğunda 0.35 no. misina bağlanır, bunun da diğer ucu 15 mm.'lik bir fırdöndüye takılır. Fırdöndünün diğer gözüne ise köstek kısmını teşkil eden 3 kulaç uzunluğunda 0.35 no. misina bağlanır. Bu bölüme 20-24 cm. uzunluğunda 0.70-0.80 no. kalınlığında misina üzerine bağlanmış çift iğneli "uzun olta" adını verdiğimiz bölüm ilave edilip takım tamamlanır. En kolay hazırlanan uzun olta, 0.70 no. misina üzerine kırmızı ibrişimle bağlanmış müteharrik (ileri geri hareket edebilen) iğne ile yine bu misinanın ucuna takılan 5/0 no. iğneli olanıdır. Uzun oltalar 1 mm. çapında çelik tel üzerinde iki-üç iğneyi lehimlemek suretiyle de hazırlanabilir. 0.70'lik misina bölümünde naylon geçirilmiş tel de kullanılabilir. Pratikliği, elastikiyeti ve yemi bozmaması açısından kalın misina üzerine hazırlanmış uzun olta genellikle tercih edilir. Av sırasında en az üç-beş yedek "uzun olta", takım sandığında bulundurulur. Bu takımda canlı zargana yem olarak kullanılırsa çok iyi sonuç verir. Lüfer her zaman hareket halindeki yemden hoşlanır. Zargana bulunamadığı zaman yine canlı olarak iri istavrit veya izmarit kullanılabilir. Zargana canlı yem olarak kullanıldığında, gagası yarıdan kırılıp uzun oltanın müteharrik iğnesi gaga altından sokulup üstten çıkarılır. Sabit avcı iğne de zargananın yanından ve deri altından geçirmek suretiyle takılır. Önemli olan uzun oltanın yem üzerinde gergin durmasıdır ki bu da hareketli iğneyle ayarlanabilir. Av yerine gelindiğinde yem uzun oltaya takılır ve köstekle denize koyverilir. Bu sırada motor sulara karşı çalışır durumdadır. Koyverilen kösteğin ucundaki yemin canlılığını ve iyi yüzüp yüzmediğini görmek için bir kere sandala doğru çekilip kontrol edilir ve sonra tekrar koyverilir. Oltanın üçlü fırdöndüye bağlı iskandili de hafifçe denize bırakılır ve dibi bulması sağlanır. Akışa geçildiğinde iskandil tık-tık diye dibe vurmaktadır. Oltada hissedilebilen bir boşluk, iskandilin havalanması gibi bir durumda aniden Çalınmak suretiyle lüfer yakalanır. Ancak yine her zaman olduğu gibi hiç kalama (boşluk) vermeden süratle olta çekilir ve (son fırdöndüden itibaren kaç kulaçlık kösteğimiz olduğunu bildiğimiz için) son 3 kulaç sayılarak lüfer sandala alınır.

Uzun olta yerine aynı takıma 1 veya 2 no. söğüt yaprağı şeklinde üçlü iğne taşıyan Fransız kaşığı da takılabilir.

Uzun olta takımı balığın iriliğine göre kalınlaştırılır. Balık avında önemli olan, en ince takımı kullanmak ve balığa mümkün olduğu kadar şans tanımaktır.

At-Çek"le Kıyıdan Çinakop Avı

Şekilde de görüldüğü gibi "at-çek" adını verdiğimiz bu av aleti karadan kullanılır ve genellikle yem olarak istavrit yakalamaya yarar. Ancak Çinakop avında da gayet verimli sonuç alınabilir.

"At-Çek" Takımının Hazırlanması

5-6 kat kalın misina örülerek 20 cm. uzunluğunda kalın bir köstek elde edilir. Bu kösteğe ortası delik, uzun kıstırma biçiminde bir kurşun geçirilir. Kalın kösteğin bir ucu 15 cm., diğer ucu ise 5 cm. kalacak şekilde ayarlanıp kurşunun iki ucu kösteğe sıkıştırılır. 15 cm.'lik bölümün ucuna 1.5 kulaç uzunluğunda 0.15-0.25 numara misina bağlanır. Bu ince misinaya da 6 no. iğne takılır. 5 cm.'lik diğer bölümün ucuna 1 mm.'lik bir fırdöndü ve bu fırdöndünün diğer gözüne de 1/2 kulaç 0.35 numara misinadan beden bağlanır. Bedene yine 12 mm.'lik bir fırdöndü bağlandıktan sonra fırdöndünün diğer gözüne 0.35 numara misinadan olta bölümü takılır. Kelebeğe sarılacak 50 kulaçlık misina yeterlidir. Bu takımda iğneye tüy, beyaz ibrişim bağlanabilir veya kalaylı kâğıt sarılabilir. Sıfır numara kaşık takılıp yine Çinakop için kullanılabilir. Hatta çıplak beyaz iğne kullanılabilir. Ancak avın zevkli yönü balığı kendi kuyruk altıyla yakalamaktır. Çinakopun anüs yüzgeci muntazam bir şekilde kesilerek, ucundan iğneye geçirilir ve takım kıyıdan atılıp çekilmek suretiyle kullanılır. Dipli kullanılmak istenen at - çeklerin kurşunları ağır (100-150 gr.), su üstü kullanılan at-çeklerin ise kurşunları daha hafiftir (50-100 gr.)

Takımı kullanırken kurşun sol avuç içinde, 1/2 kulaçlık bedenin ucundaki fırdöndü de sağ elle tutulur ve fırlatılır. Kurşunun dibi bulması beklenip kısa ve sert aralıklarla olta kıyıya çekilir. Balık bu arada oltaya atlamış ve yakalanmışsa olta hızlı kulaçlarla kıyıya çekilir ve balık alınır. Oltayı çekerken elinizde bir kibrit kutusu varmış ve bunu elinizde döndürüyormuş gibi hareket ederseniz balığı av sırasında kıskandırmış olursunuz. Yakalanan her balıktan sonra kuyruk altını kontrol etmek ve şayet yıpranmışsa değiştirmek lazımdır.

Gerek yem sağlama, gerekse avcılık açısından "at-çek" her amatör balıkçının olta sandığında bulunması zorunlu bir takımdır.

Kamışla Kıyıdan Yemli Çinakop Avı

Çinakoplar zaman zaman kıyıya çok yakın av verirler, işte bu gibi hallerde 3 - 5 metre uzunluğunda, ince, makinesiz bambu kamışla kıyıdan Çinakop yakalamak çok zevklidir. Kamışın ucuna 3/4'lük bölümü uzunluğunda 0.30 misina bağlanır ve buna da 12 mm. fırdöndü takılır. Fırdöndünün diğer gözüne 0.25 numara kamışın sapını biraz geçecek uzunlukta misina bağlanır.


Bunun da ucuna fındık veya sarımsak diye adlandırdığımız çok küçük, iğnesi yine no. 6 olan kurşun zoka takılır. Kıraça, hamsi gibi balıklardan yaprak halinde kesilen yemler ucundan bir kere geçirilip, döndürülüp tekrar ortasına iğneyi saplamak suretiyle takılır ve yem denize kıyıdan sallandırılır. Yem ve zokanın ağırlığıyla dibe doğru bırakılıp kamışı kısa aralıklarla sallamak suretiyle yemlenmekte olan Çinakoplar kıskandırılır. Yaprak veya sülük halde zokanın ucunda sallanan yemi gören Çinakop, derhal yeme hamle yapar. Yemi kapıp o mahalden uzaklaşmak ister, işte o anda atılacak bir tasma balığın zokaya takılmasını sağlayacaktır.

Zaman zaman Çinakoplar kıyıya o kadar yaklaşırlar ki su berraksa görerek avlanabilirsiniz.

Mavruka ile Lüfer Avı
Mavruka kurşundan dökülmüş, uzun ve yuvarlak iki ucu delikli, mazgallanıp civa ile parlatılmış veya sarı madenden döküm olarak yapıp nikelajlanmış 80-130 gr. ağırlığında bir av aletidir.

Mavruka takımının olta kısmı 0.40 numara ve 40-50 kulaç olup kelebeğe (mantara) sarılır. 0.40 misinanın ucuna yine 13 mm.'lik bir fırdöndü takılır ve bu fırdöndünün diğer halkasına 1 kulaç uzunluğunda 0.35'lik misina bağlanır. Misinanın ucuna yine 13 mm.'lik bir fırdöndü bağlandıktan sonra boş halkasına 1/2 kulaç uzunluğunda 0.35'lik beden bağlanır. Bedenin diğer ucu mavrukanın bir gözünden geçirilip düğüm atılır. Ancak mavrukanın bu gözüne daha önce dört-beş kat kırmızı ibrişim sarılmış olmalıdır. Olta kullanılırken bu ibrişim hem misinanın yıpranmasını önler, hem de renginden ötürü balığın galsamasını andırır. Mavrukanın diğer deliğine yemi dik tutacak iki uçlu tel bağlanır. Telin iki ucuna da no. 1/0 veya 2/0 iğneler bağlanır. Mavrukayla Çinakop avı daha çok durgun ve akıntısı az olan koylarda yapılır. Kış aylarında Marmara'da Kumkapı önlerinde, Sivriada'nın 15 kulacı geçmeyen sahillerinde, Çanakkale Boğazı'nın Ege'ye açık sığ koylarında yapabilecek çok verimli bir av şeklidir.

Bütün olarak kullanılan yemler iğnelere ağızlarından sokulup, galsamadan çıkarılıp kuyruğa yakın batırılmak suretiyle veya ağızdan sokup, biraz yürütüp ucu çıkarılmak suretiyle takılır. Mavruka takımında yem olarak kıraça, hamsi veya aterina (gümüş) kullanılır. Yemlerin taze olması ve takılırken hırpalanmaması avda verimi artırır. Av yerine gündüz vakti sandalla gelindiğinde demir atılır. Olta yemlendikten sonra yavaşça denize koyverilir. Mavruka dibi bulduktan sonra 1 kulaç yukarı alınır ve çok kısa hareketiyle sallanır. Balık yeme geldiği zaman bir tasmayla avlanıp, seri kulaçlarla çekilerek sandala alınır. Çift iğne kullanıldığı için mavruka takımıyla aynı anda iki Çinakop birden yakalanabilir. Balık yemle oynuyor ve yemiyorsa yemli ve zokalı takımda yaptığımız gibi hafifçe süzerek (oltayı biraz yukarı kaldırarak) balık kıskandırılır ve yeme atladığında küçük bir tasmayla yakalanır. Çinakop sürüsüne rastlandığı takdirde çok seri çalışabilecek zevkli bir av şeklidir.

Yemli Kısa Köstekli Çinakop Çaparisi

Yemli izmarit çaparisinin 3 veya 4 numaralı iğneleriyle donatılmış benzeridir.
0.50'lik oltaya 0.40 beden 30-35 adet 5 cm.'i geçmeyen 0.35'lik köstek ve 200-240 gr. ağırlığında iskandil takılır.

Köstekler sandalın içine takılı dört adet yassı çıtaya dizilerek yemlenir. İstavrit yaprak halinde kesildikten sonra "mama" tabir ettiğimiz birer parmak boğumu kadar ince uzun şekilde dilimlenir. İğnelere bir kere batırılıp, döndürülüp tekrar batırılmak suretiyle yem takılır.

Bu takım da durgun ve akıntısız koylarda kullanılır. Av mahalline sandalla gelindiğinde demir atılır ve yemlenmiş olta yavaşça suya koyverilir. Böyle bir takım kullanırken sandalda iki kişi olması hem yemlemeyi çabuklaştırır, hem de köstekler sandala alınırken balıkların iğnelerden kolayca toplanmasını sağlar. Olta suya indirildikten ve dip bulunduktan sonra iskandil 1 karış kadar yukarı alınır. Balıklar oltaya vurmaya ve iskandili hoplatmaya başlayınca kısa ve seri tasmalarla balıkların iğnelere takılması sağlanır. Bu tür takımda sadece Çinakop değil, izmarit, istavrit, mezgit gibi balıklar da yakalanır. Avın zevkli tarafı çeşitli balıkların aynı anda yakalanmasıdır.

Kıyıdan Yemli Su Üstü Çinakop Takımı
Bu takımda kullanılan zokalar sandaldan kullandıklarımızdan farklıdır ve sülük zokalar diye adlandırılırlar.

Olta yemlendikten sonra 20-22 kulaçlık bölümü yere sağılır ve fırdöndüden tutup atmak suretiyle akıntılı sulara kıyıdan fırlatılır. Çok az kalama verip dibe inmesine meydan vermeden, olta bazen yavaş ve zaman zaman da kısa hareketlerle kıyıya doğru kaçırma suretiyle çekilir. Çinakop suların içinde hareket halinde zokayı ve dolayısıyla zokaya takılmış kıraçayı görür, kıskanarak yeme hamle yapar. Çok atik ve çabuk bir balık olduğu için tasma zamanında atılmalı ve çinakopun yemi kesip almasına fırsat vermemelidir. Kullanılan iğneler no. 1 vye no.2 olup istenilirse 4 no. lu iğne "hırsız" olarak takılabilir.

Çinakopta en uygun yem, Kıra çanın kuyruk bölümünden yukarı doğru iki yanının da kesilmesi ve kuyruk dahil, ortaya çıkan bel-kemiğinin bir bölümünün kırılıp atılmasıdır. Zokanın iğnesi Kıraçanın galsamasından geçirilip yana döndürülür ve balığın bel kemiğinin atılmış olan bölümüne (yumuşak kısmına) saplamak suretiyle diğer yandan dışarı çıkarılır.

Bu takımda beden 0.25, olta ise 0.30'dur. Takım ne kadar ince olursa av da o derce zevkli ve verimli geçecektir.

Takımın hazırlanması diğer takımlara oranla oldukça kolaydır. 40 kulaç uzunluğunda 0.30 veya 0.35'lik misina kelebeğe (mantara) sarılır ve ucuna 13 mm. bir fırdöndü bağlanır. Fırdöndünün diğer gözüne 1/2 kulaç uzunluğunda 0.25'lik misinalar bağlanır ve bu misinaya da zoka takılır.

Yemli Çinakop Avı
Yemli Çinakop avı son derece zevkli ve maharet isteyen bir av şeklidir. Yemli lüfer takımına oranla Çinakop için kullanılan takım daha ince, zokası daha ufaktır. Kullanılan yemler, bütün halde hamsi, çamuka, aterina, yaprak ve sülük biçiminde küçük ve uzunlamasına kesilmiş istavrit, Kıraça, zargana, uskumru vonozu, izmarit ve istrongilos gibi balıklardır. Bu takımın olta ve beden bölümlerinde kullanılabilecek misinalar 0.25, 0.30 ve 0.35 numaralardır. iğneler no. 2, 1, 1/0 no. olup takımda kullanılan kıstırmalar ise 10-15 gram ağırlığındadır. Yemli Çinakop ve lüfer takımlarında kullanılan kıstırmalar zokadan daha hafiftir. Kıstırma, takımın daha kolay dibe inmesini ve av sırasında bedenin apiko kalmasını (dikey durmasını) sağlar. Ayrıca olta çekilirken 3 kulaç sonra zokanın geleceğini hatırlatır.

Yemli Takım

Olta kısmı, 0.35 numara ve 50 kulaç uzunluğunda olup kelebeğe (mantara) sarılır. Misinanın boş ucuna 11 mm. boyunda bir fırdöndü takılır. Fırdöndünün diğer halkasına 0.35 numara ve 1 karış uzunluğunda küçük bir beden İlave edilerek ortasından 8-10 gr. ağırlığında yuvarlak bir kıstırma geçirilir. Bu bedenin diğer ucuna 11 mm.'lik bir fırdöndü bağlanır. Fırdöndünün diğer halkasına 1/2 kulaç uzunluğunda 0.30'luk bir ek beden İlave edilir. Ek bedenin diğer ucuna 11 mm.'lik bir fırdöndü bağlanır. Fırdöndünün diğer halkasına 2.5 kulaç uzunluğunda 0.25'lik veya 0.30'luk bir beden ilave edilir. Bu bedenin ucuna da 15-20 gr.'lık Çinakop veya lüfer zokası bağlanır. Aynı takım lüfer ve kofana için daha kalın misina ve daha iri iğnelerle aynen hazırlanır.

Kaşıkla Çinakop - Sarıkanat Avı

Motorlu tekneden Çinakop ve sarıkanadın en zevkli avlanma tekniklerinden biri de kaşıkladır.

Sığlıklarda, koy içlerinde akıntılı sularda 2-3 mil süratle dolaşmak suretiyle yapılan bu av sırasında balık kaşığa atlayıp yakalandığı anda süratle çekilip İçeri alınması gerekir. Çinakop veya sarıkanat son derece çeviktir ve keskin dişlere sahip olduğundan ufak bir tereddüt veya oltaya verilen kalama (boşluk) balığın oltayı kesmesine veya kaşığın iğnesini silkinerek atmasına sebep olur. Bu tür avda aynı takımla hem Çinakop, hem de sinarit palazı, ispendek, zargana gibi balıklar da tutulabilir.

Kaşık Takımında Kullanılan Malzemeler

Bu takımda çoğunlukla (0) ve (1) numara Fransız kaşıkları kullanılır, bunlar söğüt yaprağı tipindedir. Ancak iğnenin takıldığı kısmı daha enli ve aşağı doğru daralan, kendinden fırdöndülü kaşıklar da kullanılmaktadır. Önemli olan fırdöndülerin iyi çalışması ve kaşıkların parlaklıklarını muhafaza edebilmeleridir. Her av sonunda kaşıklar tatlı-suyla yıkanır, iyice kurulanırsa pas tutmaz, tuzun bırakacağı lekelerden arınır ve parlaklıklarını korurlar. Olta ve bedende kullanılabilecek misinalar 0.25, 0.30 ve 0.35 numaralardır.

Kıstırmalar aşağıdaki şekilde de belirtildiği gibi 30-100 gr. arasında çeşitli biçimlerde olur ve kaşık takımında suların derinliğine göre bir veya iki tane kullanılır. 4-8 no.'lu, üçlü iğneler bu tip kaşık takımla tercih edilmektedir.

Kaşık Takımı

Çinakop için kaşık takımı ince hazırlandığı takdirde av daha zevkli ve verimli olur.

Olta kısmı 0.40 numara ve 30 kulaç uzunluğunda olup kelebeğe (mantara) sarılır. Ucuna 13 mm. uzunluğunda bir fırdöndü takılır. Fırdöndünün diğer halkasına yarım kulaç uzunluğunda 0.35 misina bağlanır ve tekrar 13 mm. uzunluğunda bir fırdöndü takılır. Bu fırdöndünün boş halkasına bir kulaç uzunluğunda 0.35 misina bağlanır.

Bu misinanın ortasına bir veya iki adet, suların derinliği ve akıntıya göre ayarlanabilecek kıstırmalar geçirilir.

1 kulaç uzunluğundaki misinanın boş ucu yine 11 mm. uzunluğunda bir fırdöndüye bağlanır. Bu fırdöndünün boş halkasına 4 kulaçlık 0.30 numara beden ilave edilir ve bunun ucuna da 11 m'lik bir fırdöndü, halka ve 0-1 numara üçlü iğnesiyle kaşık takılır.

Çinakop - Sarıkanat Çaparisi
Çinakop ve sarıkanat için kullanılan çaparilerin oltası 0.50, bedeni 0.40, köstekleri ise 0.35 numara beyaz naylon misinadandır. Çaparilerde sert misinalar köstekleri dik tuttukları için tercih edilir. Köstekler yirmi beş-otuz adet olup 20 santim uzunluğundadır. Bedene kazık bağıyla bağlanır, alttan ve üstten ikişer defa ilmeklenir.

Kösteklerde 1-2 numara kalaylı iğne kullanılır Bu iğnelere kazın, martının kırçıllı göğüs tüylerinden veya beyaz horozun boyun tüylerinden İki-dört adet bağlanır. Küçük de olsa Çinakopun dişleri çok keskindir. Çapariyle yapılan av sırasında köstek kaybı sık olur. Balığın bol av verdiği (tav yaptığı) anda oltasız kalmamak için mutlaka yedek çapari veya bol miktarda yedek kösteği bir defterin arasında muhafaza etmek ve olta takım kutusunda bulundurmakta fayda vardır. Av yerine sandalla gelindiğinde, iskandil ağırlığı akıntıya göre ayarlanmış olta suya koyverilir ve aşağıdan yukarıya çekip bırakmak suretiyle balığın suyu aranır.

Balığa rast gelinen derinlikte, çekmeden önce oltaya hemen bir işaret konur ve bundan sonra o derinlikte balık aranır. Balıkların takılı olduğu çapari çekilirken boşluk (kalama) vermemeye dikkat edilir. Aksi takdirde Çinakop veya sarıkanat köstekleri kolayca keser. Yirmi beş-otuz köstekli çaparilerin İğnelerinden balığı tek başına temizlemek zordur. Bunun için sandalın iç kısmının yanlarına sıkıştırılan iki-dört adet küçük yassı tahtadan yararlanılır. Olta yukarı alındıktan sonra birinci kösteğin iğnesi bu tahtalardan birine takılır, geri kalan köstekler de diğer tahtalara asılarak balıklar kolayca iğneden çıkarılır. Tabii işi kolaylaştırmak için on-on beş köstekli çapari de kullanılabilir..

Akıntılar ve Gelgitler

Akıntılar dikey ve yatay yönlü periyodik veya periyodik olmayan su hareketleridir. Akıntıların değişik oluşum sebepleri vardır. Bunları 5 ana grupta toplayabiliriz.

1- RÜZGAR AKINTILARI : Yüzey akıntıları şeklinde görülür fakat bir miktar belli bir derinlikte de etkileri sürer. Yüzeydeki akıntının hızı fazla olduğu için akıntı hızına bağlı olarak yüzeyden derine doğru bir dönüş ve su sirkülasyonu oluşur.

2 - TERMOHALİN AKINTILARI : Çeşitli nedenlerle meydana gelen tuzluluk ve sıcaklık farklarının oluşturduğu akıntılardır.

3 - BOĞAZ AKINTILARI : Boğaz ile ilişkide olan iç denizlerin, yağış buharlaşma gibi hidrolojik ve boğazın şekli, derinliği gibi coğrafik faktörlere bağlı oluSan akıntılardır. Genelde birbirine ters yönlü akıntı sistemleri şeklindedir. Marmara'da görülen akıntı sistemi bu tiptir. Bilindiği gibi Marmara'da alt katmanlarda Akdeniz üst katmanlarda Karadeniz suyu ters yönlü olarak akmaktadır.

4 - DALGA AKINTILARI : Dalgaların sahildeki kırılmalarından sonra su, kırılma hattına taSınarak kıyı boyunca bir su hareketi oluşur ve bu oluşum bir akıntı meydana getirir.

5 - GEL - GİT AKINTILARI : Adından da anlaşılacağı üzere gel-git sırasında oluşan ve periyodik akıntılar olup oldukça kuvvetli olabilirler. Fransa ve İngiltere'nin Manş sahillerinde bu akıntılardan elektrik elde etmek üzere kurulmuş akıntı türbinleri bulunmaktadır.

Gelgit veya med cezir, bir gök cismi üzerinde başka gök cisimlerinin uyguladığı kütle çekimi kuvvetleri nedeniyle oluşan çevrimsel biçim bozulmaları demektir. En çok bilineni, Ay ve Güneşin göreli konumlarındaki değişmelerin etkisiyle Yer yüzeyinde deniz düzeyinde ortaya çıkan dönemli değişmelerdir.

Bir günde, belirli saatlerde yeryüzündeki suların ardı ardına alçalma ve yükselmesine Gelgit olayı denir. Gelgit olayının oluşması Ay'ın çekim kuvvetidir. Bu çekim kuvveti; Ay Dünya çevresine dolanırken değisik bölgeleri etkiler ve uzaklığa göre değişir. Ay dünyadan uzaklaşırsa çekim kuvveti azalır, yakınlaştıkça çekim kuvveti artar. Gelgit olayı okyanusları daha çok etkiler.

Ay yerküre etrafında dönerken yerkürenin bir yüzü Ay'a daima daha yakındır. Bu durumda Ay'a yakın yerdeki sular ay tarafından kendine doğru çekilirler. Bu arada kabaran suların arkasında bulunan boşlukları yanlardan gelen sular doldurur. Böylece Dünya’nın Ay'a bakan yüzeyinde sular yükselirken, diğer yerlerde alçalır. Bu yükselme ve alçalma birbirini devamlı izler.

Güneş'de gelgit olayına etki eder. Ay Dünya ile Güneş arasındayken bu etki az; hepsi bir doğrultudayken çok olur.Gelgit olayı ilk ve ikinci dördün evrelerinde en düşük, yeni ay ve dolunay devrelerinde en büyük değeri alır. Bir yerde sular kabarırken ay o yer için gökyüzünün en yüksek noktasındadır.

Herhangi bir yerde gelgit olayı her gün aynı saatte olmaz. Bir önceki günden 50 dakika daha geç oluşur. Nedeni ise Dünya ile Ay'ın aynı yönde dönmesidir.

Gelgit olayındaki sürtünmelerden dolayı yerkürenin kendi etrafındaki dönme hızı azalır. Böylece günler yavaş yavaş uzar.Gelgit olayındaki sürtünme Dünya’nın dönme hızında yavaşlamaya neden olurken, Ay'ın da her yıl Dünya’dan 12,7 cm uzaklaşmasına neden olur.

Dünya'nın ortak ağırlık merkezietrafında dönüşünü gösteren bir Dünya-Ay sistemi şeması

Dünya yüzeyinde Ay'ın (veya Güneş'in) çekim alanı farkı, gelgit oluşturan güç olarak bilinir. Bu gelgit hareketini oluşturan temel mekanizmadır ve günde iki yüksek gelgite neden olan iki eşit-potansiyel gelgit tümseğini açıklmaktadır.

Kurumsal çalışmalar ve gözlemler, kabarma ve alçalmaların sıfır olduğu noktaların bulunduğunu ortaya çıkarmıştır; kabarma ve alçalmalar bu noktalar çevresinde (saat yönünde ya da ters yönde) döner. Akdeniz, Karadeniz ve Baltık Denizi gibi, nerdeyse tamamen kapalı denizlerde, doğrudan yerel gelgit kuvvetlerinin etkisiyle bir duran dalga oluşur. Bu denizlerde gelgit genliği küçüktür, santimetre ölçeğindedir. Açık okyanuslarda genellikle bir metreden azdır. Körfezlerde ve bunlara bitişik denizlerde genlik çok daha büyük olabilir. Çünkü gelgit dalgası kıta sahanlığının sığ sularına girince, ilerleme hızı yavaşlar veenerji küçük bir hacimde biriktiği için gelgit yükselme ve alçalmaları büyük boyutlara ulaşabilir. Bilinen en büyük gelgit Kanadadaki Fundy Körfezi'nde oluşur; burada 21 metre yüksekliğe kadar kabarmalar gözlenmiştir.

AKINTI ÖLÇÜMLERİ

Akıntıların incelenmesi sırasında
1- Akıntının yönü
2- Akıntının hızı dikkate alınır.
Akıntının yönü ve hızını ölçmek için çeşitli araçlar geliştirilmiş olsa da bir dalış grubu için bilinmeyen bir bölgedeki akıntı tayini şöyle yapılabilir ;

Deniz akıntılarının hızı genellikle metre / saniye yada deniz mili / knot olarak ifade edilir. 1 knot 0.5 m / sn'dir ve " X mil akıntı var " şeklinde ifade edilir.

AKINTI ÖLÇÜMÜ İÇİN LANGRANGIAN METODU :

Bir cisim yada maddenin su içindeki hareketinin incelenmesi yöntemine dayanır. En basit yöntem yoğunluğu sudan hafif bir cismi suya atarak katettiği mesafenin tahmini ile hız tesbitidir. İkinci bir yöntem ise kuvvetli bir boya olan Rhodamin - B maddesinin suya atılıp yayılımının incelenmesidir. Bu yöntemle bölgenin akıntı haritası dahi çıkarılabilir.
Dalgalı bir denizde eğer kıyıdan giriliyorsa dalış kıyıdan başlamalı ve yüzeyden geri dönülmelidir.

Halatlar

İster motor olsun, ister yelkenli, denizde gezen yatlarda en çok kullanılan mazemelerin başında halat gelir.
İlk çağlardan beri insanoğlunun denize açılmasıyla birlikte, halat da onun ayrılmaz bir unsuru olmuş.
Günümüzde artık nebati elyaflardan yapılan halatlar, hemen hemen hiç kullanılmaz oldu. Onların yerini sentetik halatlar aldı. Hem daha sağlam ve kullanışlı, hem de bakımları kolay, dış etkenlerle özelliklerini kaybetmiyorlar.
Denizde en çok kullanılan sentetik halatları söyle sayabiliriz:
Polipropilen halatlar, diğerlerine nazaran daha sağlam, ona mukabil ucuzdur, suda yüzer.
Poliamid halatlar, -naylon, perlon vb.- çok sağlam ve elastiktir.
Poliester halatlar, -dakron, terilen, tergal, trevira vb.- hem sağlamdır, hem fazla uzamaz. Dolayısıyla yelken armalarında en makbul olanlarıdır.
Aramid halatlar, -kevlar vb.-aynı ebattaki çelik kadar sağlam, ama çok pahalıdır.
Sentetik halatların denizde kullanılış yerlerini şöyle gösterebiliriz.
BAĞLAR

Gelelim bu halatların bağlanmasına... Yüzyılların tecrübesi ile günümüze ulaşam bağlama biçimlerinin özelliği, kolay yapılması, kapıp açılmaması, yük altında sıkışmaması ve istenince kolayca çözülebilmesidir. Bağların epey bir çeşidi olmakla beraber, denizde en çok işe yarayan ve kullanılan üçü, beşi geçmez. Yanlız unutulmamalı ki, bağlarla eklenen halatlar, kuvvetinin yarısa yakınını kaybeder. Onun için devamlı ekli kalacak halatlar, dikişle birleştirilmelidir.

Nerede hangi bağ kullanılır

1- Bir halatın makaradan veya ona benzer bir yerden kaçıp kurtulmaması için, ucuna (8) rakamı biçimindeki, Kropi düğümü yapılır.

2- İki halatın birleştirilmesinde:
a- Camadan bağı: İsmi de üstünde olduğu gibi, yelkenin camadan kamçılarını birbirine bağlamada; bir şeyi sardıktan sonra, halatın iki ucunu birleştirmede kullanılır.
b- Sancak bağı ve çifte sancak bağı : Her türlü halatın birbirine bağlanmasında, bilhassa, sahile alınacak çımaların eklenmesinde emniyetle kullanılır. Dikkat edilecek nokta: Önce, daha kalın halatın ucu kendi bedeni üzerinde kıvrılır. Sonra, ince olanın ucu, onun içinden geçirilir ve evvela kalın halatın uç kısmı üzerinden dolanır.

3- Bir halatın ucuna geçici olarak bir kasa yapmak için izbarço bağı kullanılır. solda gösterilen bağ çok kullanışlıdır.

4- Bir halatın babaya, mapaya, kazığa, ağaca bağlanması :
a- Kazığa : Harcıâlem ve ilk öğrenilen bağdır. Fazla kuvvete, gerilime maruz kalırsa, bilhassa sentetik halatlarda, sıkışır, çözmesi zorlaşır. Bu hallerde, halatı babaya doladıktan sonra, kendi bedeni altından geçirip, babaya tersten volta edilir. Sonra üzerine kazık bağı atılıp, mezavolta ile bitirilir.
b- İzbarço bağı : Halatı baba veya ağaca iki kat doladıktan sonra yapılır.
c- Anela bağı : Demir anelasına yani halkasına, halat bu bağ ile bağlanır (SOLDA)
5- Bir ince halatı daha kalın bir tanesinin üzerine bağlarken kaymaması için, Bosa bağı (kazıkbağının bir tur fazlası) kullanılır (sağda).
6- Flok gibi, baş yelkenlere iskotanın bağlanması için;
a- İzbarço bağı
b- Aşağıda gösterilen bağ kullanılır.

Ege'de gezecek tekneler, normal bağlama halatlarından ayrı olarak, asgari iki adet, 60-70m'den az olmayan, bir ucuna radansa takılmış, bağlama halatı bulundurmak zorundadır. Genelde koylar ya küçüktür, demir üzerinde, diğer teknelere çapariz vermeden salacak yer yoktur ya da derindir. Meltemden korunmak için, kıyıya sokulup sahile koltuk almak icap eder.
Büyücek teknelerde, kalın halatı, botla götürüp bağlamak zaman alır. Onun için, 100m. kadar uzunluğunda, daha ince (mesela 12mm. çapında) bir naylon halat, çok işe yarar. Önce tekne onunla çabucak bağlanır, sonra kalın, esas halatlar götürülüp değiştirilir.
Ayrıca, iki parça 2m.'lik ve bir tane de 3-4 metrelik, uçlarına halka geçirilmiş veya son baklaları kilit harbisi geçecek kadra genişletilmiş, 8 veya 10mm'lik zincir parçaları, tene bağlarken çok işe yarar. Kısalar baba, ağaç, daha uzunu kayaya. taşa geçirilip, halat onların ucuna kilitlenirse, sürtünmeden dolayı halatın yıpranmasını önlenmiş olur.

Harita Bilgisi

HARİTA BİLGİSİ VE YÖN BULMA
Yeryüzünün bir parçasının yukardan kuşbakışı görünümünün matematik yöntemlerle küçültülerek ve üzerine özel işaretler koyarak bir düzlem üzerine çizilmiş şekline HARİTA deriz. Haritaların kolay ve anlaşılır olabilmesi için en gerekli ayrıntılara yer verilir.Harita üzerindeki iki nokta arasındaki uzunluğun,arazide aynı iki noktanın arasındaki ölçülen yatay mesafesine olan oranını ÖLÇEK olarak adlandırırız. Haritaların alt köşelerinde hangi ölçekte yapıldıklarını gösteren işaretler vardır(1:500000 - 1:250000 - 1:50000 - 1:25000 gibi).Bir haritada bu ölçeğin paydasında yer alan rakam ne kadar büyük olursa haritanın ölçeği o kadar küçük olur.1:50000 ölçekli bir harita üzerindeki 1 cm gerçekte 50000cm karşılık gelir(500m).Bütün ölçekli haritalarda her bir kare 1 km² dir.

YÖN BULMA

Dünya üzerinde bulunduğumuz yeri harita ve aletler kullanarak belirliyebiliriz.Bulunduğumuz noktadan diğer bir noktaya giderken, yürüdüğümüz yönü rota olarak adlandırırız.İki nokta arasında birçok engeller,tepeler,ormanlar,göller ve nehirler yer alabilir.Önemli olan bir yerden diğerine giderken, saydığımız bu engelleri aşarken rota dediğimiz yönümüzü kaybetmememizdir.Yapılan araştırmalarda bir kişi bilmediği bir arazide hareket ediyorsa bir müddet sonra yön duygusunu kaybettiği        görülmektedir.Yürüyüş sırasında, yaşamlarında sağ ayağını kullanan insanların kuvvetli olan bu ayakları ile sola göre daha uzun adım attıkları görülmektedir.Bu nedenle düz bir doğru üzerinde yürüdüklerini zanneden kişilerin rotalarından sola doğru saptıkları ve zaman içinde sola doğru çok geniş bir yay çizdikleri görülmektedir.Sonuçta umdukları yere ulaşamadıkları gibi nerede olduklarını bilememektedirler.Son yıllarda ülkemizde doğada etkinlik gösteren kişilerin sayısı artmıştır.Bu sayı artışı beraberinde kazaları ve kaybolma olaylarını getirmektedir.Yön saptama çok kesin ve net bir hadisedir.Doğada yürüyen bir kişi net olarak nerede olduğunu bilmeli veya kaybolduğunu kabul etmelidir.
Pusula ve şimdi öğreneceğimiz yöntemlerle yeryüzeyinde ancak yön saptaması yapılabilir. Yani ancak istenen rotada yürümek mümkün olabilir.Yeryüzü üzerinde nerede olduğumuz sorusunun cevabı farklı aletler gerektirir.Bu aletlerden elde ettiğimiz sonuç ile enlem ve boylamımızı derece,dakika ve saniye cinsinden öğrenebiliriz.Bu bilgi ancak bir haritaya aktarıldıktan sonra o anki haritadaki yerimizi bilebiliriz.
Sonuç olarak doğada yönümüzü belirlemeden önce kabaca nerede olduğumuzu bilmek zorundayız.Ancak bundan sonra nereye gideceğimizi düşünüp sonra yönümüzümü saptamalıyız.
Yön Saptama Yöntemleri

Pusula Yardımı İle
Yönümüzü en kolay pusula yardımı ile saptıyabiliriz.Pusula ibresinin koyu renkli ucu manyetik kuzeyi gösterir.Kuzeyinin nerede olduğunu belirledikten sonra,hangi yöne gidecek isek o yönde yer alan bir cismi (örneğin ağaç,iri kayalar gibi)hedef alıp oraya kadar gitmek ve o noktada gitmek istediğimiz yönde yeni bir cisim saptamak gerekir.Bu yöntemle mümkün olduğu kadar düz bir çizgide yol alınabilir.


Resmi Büyüt


Haritalarda Enlem ve Boylamlar :

Harita bilgileri içinde denile bilir ki en başta, haritaların kenarlarında verilmiş bulunan enlem ve boylamlar gelir. Haritanın yukarısında ve aşağısında boylamlar ölçülürken, iki yanında enlemler ve boylamlar ölçülür. Şekilde vermiş bulunduğumuz İstanbul Boğazı güney giriş haritasında haritanın altında verilmiş bulunan 57', 58', 59' dakikaları, 29 E boylam derecesini ve sonra yine 1', 2' de dakikaları gösterir. Diğer bir anlatımla İstanbul Boğazı güney girişi yaklaşık olarak 29 E yani doğu boylamında bulunmaktadır.

Örneğin Ahırkapı Bankı'nın boylamını bulmak istediğinizde pergelimizin bir ucunu bank üzerindeki fenerin ayağına koyarken diğer ucunu 58 dakika boylamına gelecek derecede açtıktan sonra bunu aşağıda 58' boylamı üzerine koyarak diğer ucundan da 45" saniyeyi okuyarak Ahırkapı Bankı fenerinin boylamını tesbit edebiliriz. Hemen burada şunu belirtelim ki 58' ile 59' arasında ona bölünmüş bulunan ölçülerin beheri 6 saniyeyi göstermektedir.

Yine bu bankın enlemini bulmak istediğimizde pergelin bi ucunu bankın fenerinin ayağına diğer ucunu da yukarısında geçen 41° enlemine açarak burada
bulduğumuz açıklığı 41° enlemi ile onun altında bulunan ölçü üzerine koyarak bu bankın üzerinde bulunan fenerin enlemini 40° 59' 40" N yani Kuzey olarak bulabiliriz.

Toparlayacak olursak Ahırkapı bankı üzerinde bulunan fenerin enlemini: 40° 59' 40" N yanı Kuzey, boylamını ise: 28° 58' 43" E yani Doğu olarak tespit edebiliriz.

Burada şunu da belirtelim ki enlemdeki 40°, Ekvatordan sıfırdan başlayan enlemlerden gelmekte olup Ahırkapı Bankı feneri 41° nin güneyinde olduğu için enlem derecesi 40° Kuzey olarak gösterilmiştir. Ayrıca yine boylamda gösterilen 28°, 29° derecenin sonunda olduğundan ve bu dereceler İngiltere'de Grıniç'ten itibaren sıfırdan başladığından ve Türkiye'de Grıniç'in doğusunda bulunduğundan 28° E yani Doğu olarak gösterilmiştir.

Harita Üzerinde Mesafe Ölçmek :

Enlemler üzerindeki ölçülerin (haritanın yanları) bir yararıda buralardan mesafeleride ölçmemizide sağlamasıdır. Örneğin Ahırkapı Bankı üzerinde bulunan fenerin Kadıköy İnci Burnu'na olan mesafesini bulabilmek için pergelimizin bir ucunu bank üzerindeki fenerin ayağına, diğer ucunudaİnci burnunda bulunan fenberin ayağına koyduğumuzda pergelde meydana gelen açıklığı aynı hizada bulunan enlem üzerindeki ölçülerin üzerine koyduğumuzda mesafenin ne kadar olduğunu saptayabiliriz. Bilindiği üzere burda gösterilen, örneğin 58' ile 59' arasındaki mesafe bir mildir. Başka bir deyişle dakikalar mili gösterir. Harita tetkik edildiğinde bir mil ona bölünmüş olup bu onda bire bir Gomina, yani 185 metre diyoruz. Ölçmeyi yaptığımızda mesafenin 1.65 mil ya da balşka bir değişle bir mil ve 6.5 gomina olduğunu bulmuş oluruz.

Rota Çizmek :

Rotayı; bir teknenin, bir geminin denizde bir yerden bir yere güvenli bir şekilde en kısa mesafede gitmesi için harita üzerine çizilen çizginin meridyenle (yani boylamla) yaptığı açının puslamıza uygulanması olarak tanımlaya biliriz. Bilindiği üzere gemilerde kabaca elektronik pusula olarak isimlendireceğimiz "Cayro Pusula" ile Mıknatısi Pusula" bulunmaktadır. Haritamıza Kadıköy önünde bilinen mvkimizden Ahırkapı Bankı feneri açığına çizmiş bulunduğumuz rota çizgisinin derecesini bulmak için çizgiyi paralel cetvel ile pusula gülüğne kaydırdığımızda, gidilen yön dikkate alınarak. 275° dereceyi okuduğumuzda bulmuş olduğumuz bu rakam harita üzerinde hakiki kuzeye göre bulunan rotadır. Eğer gemimizde cayro puslamız varsa ve bunun da bir hatası yoksa bunu aynen cayro puslaya uygulayarak teknemizi bu roya üzerinde götürebiliriz.. Kural gereği haritadan puslaya geçerken doğal sapmanın ve yapay sapmanın işaretleri değiştirilerek pusla rotası bulunur.

Gel - Git (Med - Cezir)

Gel - Git (Met - Cezir)
Özellikle Ay’ın ve Güneş’in çekim gücü tesiriyle okyanuslarda görülen alçalma - yükselme hareketleridir. Ay Dünya’ya Güneş’ten daha yakın olduğu için gel - git oluşumundaki etkisi daha fazladır. Ay ve Güneş aynı doğrultuda oldukları zaman çekim güçleri birbirine eklenir ve kabarma daha fazla olur. Buna Büyük Gel-git denir

Ay ve Güneş birbirlerine dik doğrultuda oldukları zamanlarda çekim güçleri birbirini zayıflatır.ve kabarma daha az olur Buna da Küçük Gel-Git denir.

Suların kabarma ve çekilme düzeyleri arasındaki dikey yükselti farkına gel - git genliği denir. İç denizlerde genlik az iken (30 - 80 cm) kıyı denizlerde fazladır. (8 - 20 m)

1.Gel - git’in etkisi sonucunda;

• Akarsu ağızlarında delta oluşumu engellenir.
• Akarsu vadilerinin ağızlarının tıkanması önlenir.
• Kıyı kirlenmesi önlenir.
• Haliçler oluşur. Deniz yükseldiği zaman akarsuların ağız kısımlarına sokulur ve haliç şekli meydana gelir. Bu çeşit kıyılara estuar (haliç tipi) kıyılar denir.
• Watt kıyıları oluşur. Deniz belli aralıklarla alçalıp yükselince kıyı çizgisi değişir. Deniz alçalınca ortaya çıkan deniz yükselince ortadan kalkan bu kıyılara watt kıyıları denir.
Türkiye’nin çevresindeki denizler iç deniz olduğu için gel - git genliği azdır. Bu nedenle ülkemiz kıyılarında gel - git’in etkisi hissedilmez.

2. Dalgalar

Dalga deniz yüzeyindeki salınım hareketleridir.
Dalgaları oluşturan nedenler;
• Dünya’nın dönmesi
• Rüzgârlar
• Depremler
• Denizaltı heyelanı
• Volkanizma’dır.
Deniz dibindeki depremlere ve volkanik faaliyetlere bağlı olarak oluşan dalgalara tsunami dalgaları denir.

3. Akıntılar

Deniz yüzeylerindeki suların bulundukları yerlerden başka alanlara doğru taşınmasına akıntı denir. Akıntıların oluşmasına neden olan faktörler şunlardır:
a. Yoğunluk farkı
• Sıcaklık farkı: Yoğunluğu fazla olan soğuk sular alttan sıcak su alanlarına doğru yoğunluğu az olan sıcak sular üstten soğuk su alanlarına doğru akarlar.
• Tuzluluk farkı: Yoğun olan tuzlu sular alttan tatlı su bölgelerine doğru yoğunluğu az olan tatlı sular ise üstten tuzlu su bölgelerine doğru akarlar.
b. Seviye farkı: Beslenme kaynakları fazla olan denizlerin seviyeleri beslenme kaynakları az olan denizlere göre fazladır. Örneğin İstanbul ve Çanakkale boğazındaki akıntılar gibi.
c. Sürekli rüzgârlar: Okyanus ve denizlerdeki akıntıların en önemli nedeni sürekli rüzgârlardır. Rüzgârların süresi ve şiddeti akıntıların etkili olma süresi ve alanını etkiler.
d. Gel - git olayı: Deniz ve okyanuslardaki akıntıların oluşum sebeplerinden birisi de gel - git olayıdır. Gel - git’in etkili olduğu kıyılarda şiddetli akıntılar buna bağlı olarak aşınım ve birikim şekilleri oluşur.
4. Türkiye’de Dalga ve Akıntıların Oluşturduğu Kıyı Şekilleri
Falezler (Yalıyalar): Yüksek kıyılarda dalgaların etkisiyle kıyıların alt kısımları aşındırılır ve bazı oyuklar oluşur. Bu oyuklar büyüdüğü zaman tavanları çöker ve denize dik kıyılar meydana gelir. Bu dik kıyılara falez ya da yalıyar adı verilir.

Ülkemizde falezler en çok Karadeniz kıyılarında oluşmuştur. Çünkü en dik kayılarımız Karadeniz kıyılarıdır. Hopa - Sarp kıyıları ile Cide - İnebolu kıyıları arasında ve Şile çevresinde falezli kıyıların en tipik örnekleri görülür. Akdeniz’de Teke ve Taşeli kıyılarında da falezler oluşmuştur.
Kıyı Kumsalları (Plajlar): Dalga ve akıntıların etkileriyle kıyıdan koparılan malzemeler bir müddet sonra sürtünme sonucu iyice ufalanır incelir. Dalgalar bu küçülen malzemeleri alçak kıyılarda biriktirirler. Sonuçta kıyı kumsalları yani plajlar oluşmuş olur.
Kıyı Okları ve Kordonları: Dalgalar ve kıyı akıntıları taşıdıkları materyalleri özellikle koyların kenarında biriktirirler. Sonuçta kıyılarda çıkıntılar oluşur.
Bunlara kıyı oku denir. Kıyı okları zamanla daha da genişler ve uzar. Bunlara da kıyı kordonu adı verilir.
Kıyı okları ve kordonları en belirgin olarak Çukurova Göksu Çarşamba ve Bafra deltalarında oluşmuştur.
Lâgünler: Koyların önünde oluşan kıyı kordonları zamanla koyun önünü tamamen kapatır ve denizle olan bağlantısını keserek deniz kenarında bir göl oluşumuna sebebiyet verir. Böyle oluşan göllere lâgün ya da deniz kulağı denir.

Türkiye’deki bütün delta ovalarında küçük lagünler oluşmuştur. Ayrıca Büyük ve Küçük Çekmece Gölleri ile Durusu Gölü birer lagündür.
Tombololar: Kıyı yakınındaki bir adanın bir kordonla kıyıya bağlanması sonucu oluşan yarım adalara tombolo denir. Türkiye’de Güney Marmara kıyılarındaki Kapı dağ Yarımadası tomboloya örnek olarak verilebilir.

Yapay yemler

Yapay Balıklar

Yavru veya yaralı balık taklidi ile yırtıcı balıkların dikkatini çeken ağaç veya plastikten yapılmış yapay yemlerdir. 1900'lü yılların başına dayanır. O zamanlarda elde yapılan, amatörlerin kendileri için yapıp kullandıkları bu tahta balıklar sonralarda hem balık amatörü hem de ticari dehası olanlar tarafından bugün neredeyse sektör haline gelmiştir. Pek çok balık avı malzemesi üreten firma tarafından yapılıp satılmaktadırlar. Dalan (diving), yüzen (floating), dengelenmiş (balanced), su üstenden gelen (popper), titreşip ses çıkartan (Rattling), parçalı (jointed) modelleri vardır. PROPAN : Bir maket balıkta dört fonksiyon; değiştirilebilir gagasıyla dört farklı seviyeden yüzdürme imkanı... Pelican PROPAN Değiştirilebilir Gagalı Suni Balık 12,5cm  Uzunluk : 125 mm Ağırlık : 24,5 gr Dalma derinliği : 0-1,2 m Model numaraları  : 63,64,65,66 İğne sayısı : 3 adet VMC marka Dalan modeller normalde suya batar ve çekilirken üretiminine uygun derinliğe kadar iner. Yüzen modeller su üstünde yüzer çekilirken ayarlandığı derinliğe iner ve durma anlarında gene yükselir. Dengelenmiş tipleri çekildikçe istenen derinliğe iner durma anında hangi derinlikteyse orada kalır. Popperler su üstünde kalır çekilirken de batmaz, bunları sert, ani hareketlerle çekince su üstünden suları şapırdatarak gelirler, bu da etraftaki yırtıcılara su üstünde oynayan yavru balık hissi vererek saldırmasına neden olur. Ses çıkartan modelleri dalan tip olup içleri çıngırak gibi parçacıklarla doldurulmuştur. Çekilirken yaptığı titreşimle su içinde çıngırak gibi ses çıkartarak dikkat çeker. Parçalılarda gövde ve kuyruk kısmını ayıran bir mafsal vardır bu mafsal ile çekilirken kuyruğu salınır ve yaralı balık hissi verir. Bunlardan başka firmalar değişik uygulamalar için değişik modeller de üretmektedirler. 100 gramlık tatlı su levreğinden, yüzlerce kiloluk kılıç balıklarına kadar kullanılan modelleri vardır. Deniz ve tatlı su için ayrı ayrı üretilseler de çoğu hem tatlı hem tuzlu sularda rahatlıkla kullanılabilir. Çeşitli renkleri mevcuttur. Bu balıklarda kafanın hemen altında bulunana plastik veya metal parçanın eğimi ve boyu yapay balığın dalma mesafesi hakkında bilgi verebilir. Bu parça gövde ile dike yakın açı yapar ve küçükse dalma derinliği azdır, açı daralır ve parça büyürse dalma derinliği artar. Dalma derinliği ve tipi kutusu üzerinde genelde yazar alırken ihtiyacınızı göz önünde bulundurarak buna dikkat edin. Genelde kaliteli yapay balıklar üretimden sonra test havuzlarında uzmanlarca test edilir görülen aksaklıklar anında giderilir. Rastgele iğne değiştirmeyin, hareketleri bozuk yapay balığı kullanmayın. Bu tür yapay yemlerde modifikasyon tavsiye edilmez ama illa yapacaksanız veya zorunluluk varsa modifikasyondan sonra suda mutlaka test edip orijinal halindeki hareketleri yapmasını sağlamaya çalışın. Gerekirse yapay yemden 25 - 30 santim uzağa ilave ağırlıklar konarak dalma derinliği arttırılabilir. Klasik Balık Taklitleri : Bunların başında Rapala, Yo-zuri ve Daiwa gibi markaların ürettiği ve piyasada genel olarak ” Rapala ” diye tabir edilen taklit edilmiş sahte balıklar gelir.Bu tür sahte balıklarda kendi içlerinde de gruplara ayrılırlar.Örneğin dalan bir sahte balık derin sularda çok iş yaparken levrek gibi balıklar için sığ suda kullanılma amacı ile üretilmiş su üstü sahte yemleri bulunur. Silikon Sahte Yemler : Elastik olması sayesinde bazı durumlarda daha kullanışlı olabilen bu tür sahte yemlerin en büyük üreticilerinden bir tanesi Ragot firmasıdır.Renk ve taklit edilen balığın türüne göre kendi içinde sınıflara ayrılır.Bu yemler genellikle tatlı sularda kullanılır fakat deniz balıklarda da hatırı sayılır oranda kullanılmaktadır.

Kaçak avcılağa karşı alınacak önlemler

Tespit ve Bilgi toplama: Öncelikle teknenin adını, kayıt numarasını, bağlı olduğu limanı, öğrenin. Kıyıdan kaç mil açıktayken bu faaliyeti yaptığını öğrenmeye çalışın. Uygulanan yöntemin yasadışılığını öğrenmek için Belgeleme: Özellikle denizde işlenen çevre suçlarının sorumlularını tespit etmek çok zordur, o nedenle o anda belgelemek çok önemlidir. Örneğin, yasak bölgede veya zamanda trol kullanan bir tekneyi, ya da denizde bir deniz memelisine zarar veren birini, Başvuracağınız kurumlar: T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı / Sahil güvenlik/ deniz polisi Yasal düzenleme: Türkiye'de balıkçılık faaliyetleri ile ilgili kural ve düzenlemeleri belirleyen su ürünleri yasası (http://www.tarim.gov.tr/mevzuat/kanun_son/son_kanun.htm) ve iki yılda bir yenilenen su ürünleri sirküleridir (2006-2008 dönemi için; http://rega.basbakanlik.gov.tr/). Bu konudaki yetkiler ise TC Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'ndadır (http://www.tarım.gov.tr/). Herhangi bir balıkçılık faaliyetinin gerek yöntem gerek sezon-tarih gerekse av bölgesi olarak yasallığını bu sirkülerin son tarihli olanından inceleyebilirsiniz.
- Tatilinizi geçirdiğiniz veya yaşadığınız bölgedeki balıkçılık ile ilgili yasak ve kısıtlamaları önceden inceleyin ve yasadışı gördüğünüz faaliyetleri mutlaka şikayet edin.
- Koruma alanı olarak belirlenmiş deniz alanlarında büyük çapta yapılan balıkçılık faaliyetleri (küçük çapta olta balıkçılığı dışında) yasadışıdır. Deniz canlı türlerinin korunması amacıyla koruma alanı (milli park, doğal park, özel çevre koruma alanı, fok koruma alanı gibi) ilan edilmiş bölgelerde endüstriyel balıkçılık (gırgır, trol tekneleri, ışıkla avcılık yapanlar, zıpkınla avlananlar) yapanları gördüğünüzde hemen yetkililere haber verin. Unutmayın ki denizde bu tür suçlara müdahele edilebilmesi için suç anında olması veya kanıtlanması gerekir. Bu nedenle şikayette bulunacağınız teknenin kayıt numarasını ve yaptığı faaliyeti belgeleyecek görüntü almanız yetkililere yardımcı olur.
- Tüplü dalış (scuba) yapılırken zıpkın ile balık avcılığı yasaktır. Bu faaliyetlerde bulunmayın, yapanları uyarın, uyarınız dikkate alınmazsa yetkililere şikayette bulunun.
- Su ürünleri sirkülerinde belirlenmiş hassas alanlarda trolle balık avcılığı yasaktır (örneğin Marmara Denizi'nde). Ayrıca trol avcılığı bölgeye göre değişmekle birlikte kıyıdan en az 2 mil açıkta yapılabilir. Oysa Türkiye'de kıyıya çok yakın trol kullanılmaktadır. Bu tür faaliyetleri gördüğünüzde mümkünse belgeleyerek olay anında ve tam yer bildirmeye çalışarak şikayette bulunun.
- Tüm Akdeniz'de ve Türkiye'de akıntı ağı kullanımı yasaktır. Bu ağları tanımlayabilmek uzmanlık istese de diğerlerinden ayıran özelliği ağın tamamen akıntıya bırakılarak daha sonra üzerindeki ışıklandırma veya algılama sistemleri ile bulunup toplanmasıdır. Bu ağ türü hedefi olan türlerin (kılıç gibi) dışındaki deniz canlılarına yönelik ciddi bir tehdit oluşturur, her yıl onlarca yunus ve köpekbalığı ve deniz kuşunun ölümüne neden olur. Deniz üzerinde bu tür ağlardan olduğundan şüphelendiğinizde veya kullanıldığını duyduğunuzda bildirimde bulunun.
- Bilinçli bir tüketici olarak asla yavru balık yemeyin, satan ve yakalayanları uyarın. Balık stoklarının devamlılığı ve iyileştirilebilmesi için en önemli yol, yumurtlama alanlarının korunabilmesi ve yavru balık avlanmasının önüne geçilmesidir. Henüz yumurtlama şansı bulamadan avlanan her balık yavru balıktır ve ne yazık ki stoklar tükendikçe avlanan yavru balık miktarı çok hızlı artmıştır. Hangi boyların yavru oluğunu anlamak için su ürünleri sirkülerinde verilen boy sınırlamalarını inceleyebilirsiniz (http://rega.basbakanlik.gov.tr/).
- Ayrıca avlanması yasaklanmış balıkları bilmeniz (http://rega.basbakanlik.gov.tr/), avlamamanız ve yememeniz gerekir. Bu konuda gösterdiğiniz hassasiyeti mutlaka satan balıkçı veya restorana bildirin ki tüketicinin tepkisinden haberdar olsunlar. Hangi balıkların yasak olduğunu yine su ürünleri sirkülerinden öğrenebilirsiniz.

İhbar

Yaşamın kaynağı olarak tüm canlılara hayat veren denizler, kimi zaman masmavi durgunluğu, kimi zamanda bembeyaz köpükler arasındaki hırçın dalgalarıyla hepimize huzur ve sonsuzluk duygusu hissettirir. Farkında değiliz ama aldığımız her nefesteki oksijenin yarısı denizlerden geliyor! Denizlerimizi korumak ve tehditlere karşı savunabilmek için bireysel olarak yapabileceğimiz çok şey var. İster yaz tatilimiz sırasında, ister bir iş seyahatimizde, ya da günlük yaşamımızın bir anında karşımıza çıkan ve denizlerimizdeki yaşamı dolayısıyla hepmizin geleceğini riske atan onlarca örnek var. İşte öncelikle yapmamız gereken, birazcık olsun dikkatimizi ve kısacık da olsa zamanımızı o anlara vermek ve denizleri korumak için ne yapabileceğimizi düşünüp harekete geçmek.
Akdeniz'e ve özellikle Türkiye denizlerine en fazla zarar veren konulardan örnekler seçerek size aşağıdaki önerileri oluşturduk. Siz de yaşadığınız örneklerden ve deneyimlerden yararlanarak yeni öneriler geliştirebilir, bizlerle ve diğer 'deniz koruyucuları' ile paylaşabilirsiniz ve böylece hep birlikte bir 'deniz koruyucuları' denetim mekanizması oluşturabiliriz.
Unutmayın! - Söz konusu faaliyeti fotoğraf veya video ile belgelemeniz daha sonra şikayetiniz ile birlikte kanıt olarak sunmak için çok önemlidir. - Bir konuda şikayet veya uyarıda bulunurken zaman kaybetmemek için ilgili yetkili kurumu öğrenmek önemli bir adımdır. - Deniz ve karadaki her türlü kirlilik konusu, karasularımız içindeki her türlü koruma alanı yetkileri (orada yürütülen balıkçılık faaliyetleri dışında) T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı'na aittir. TC Çevre ve Orman Bakanlığı'nın o anda bulunduğunuz ile bağlı İl Çevre Müdürlüğü söz konusu bölgeden sorumludur. Eğer köy ve kasaba gibi küçük beldelerde iseniz, il çevre müdürlüğüne ulaşmanız zor veya uzun zaman alacaksa önce jandarmaya da bildirimde bulunabilir, ardından müdürlüğe dilekçe ile başvurabilirsiniz. - Ayrıca deniz kaynaklanan kirlilik söz konusu olduğunda Sahil Güvenlik de denetimden sorumludur. Şikayetler için:http://www.sgk.tsk.tr/baskanliklar/genel_sekreterlik/iletisim.asp ve Alo 158 ihbar hattı- Daima bir faaliyeti suç olarak bildirirken yasal durumunu da gözden geçirin.

Kaşık oltası

Zokaların bir başka türüdür. Elips şeklinde, ya da balık şekli verilmiş, uzun, yassı, üzerleri kromajlı saçtan yapılmış, yemsiz olarak kullanılan aletlerdir.  Bir ucundaki halkaya, dörtlü bir zoka, öbür ucundaki fırdöndüye de genellikle 15-20 cm. uzunluğunda hazır satılan çelik beden bağlanır. Çünkü kaşık oltaları, daha çok yırtıcı ve keskin dişli balıklar içindir. Sinarit, lüfer ile göllerde turna gibi. Bu balıklar zokaya takıldıklarında, bedeni keserek koparabilirler. Çelik bedenin ucundaki kilitli klipsli fırdöndüye esas beden bağlanır. Bu beden de başka bir fırdöndü ile oltaya bağlanır.  Göllerde kullanılan kaşık oltaları ise gerçek anlamda bir yemek kaşığı görünümündedir.  Denizlerde; bedene, kaşıktan 10-15 kulaç sonra, göllerde ise kaşıktan bir-iki kulaç sonra birer kıstırma, yani kurşun yaprak bağlanarak takım tamamlanır.  Olta, beden ve kaşıkların büyüklüğü tutulacak balığa göre hesaplanır. Esasında tutulacak balığın adını söyleyerek ona göre kaşık oltası alınabilir.

Resmi Büyüt